การสร้างลักษณะเด่นในงานศิลปะ คือการทำให้บริเวณใดบริเวณหนึ่งมีความน่าสนใจ บังคับให้มองเห็น (Forcing Attention) เป็นวิธีการที่ศิลปินใช้บังคับสายตาของผู้ชมให้ติดตามไปสู่จุดที่ต้องการให้เห็น เราเรียกบริเวณที่โดดเด่นว่า จุดเด่น (Dominance) หรือ จุดสนใจ หรือจุดรวมสายตา (Point of Interest)

สิ่งเร้าที่มีคุณภาพด้อยอาจไม่ได้รับการรับรู้ สิ่งเร้าที่มีคุณภาพสูงจะได้รับการรับรู้ดีกว่า มีกฎบางประการที่สามารถเพิ่มประสิทธิภาพของสิ่งเร้าได้ หรือทำให้เป็นจุดเด่นได้

หนึ่งในวิธีการที่จะการย้ำให้เกิดจุดเด่น (Emphasis) ก็คือการวางตำแหน่งสิ่งที่เราต้องการให้ผู้ดูภาพสนใจเป็นพิเศษไว้ที่จุดตัดเก้าช่อง

ภายในกรอบสี่เหลี่ยมของงานจิตรกรรม เราไม่สามารถวางจุดสนใจได้ทุกตำแหน่ง ทั้งนี้เพราะในบางตำแหน่งจะทำให้ภาพสูญเสียความสมดุลได้ง่าย หรือดูขัดตา ศิลปินยุคเรเนซอง (Renaissance) ได้พัฒนาวิธีการกำหนดตำแหน่งจุดสนใจในภาพ ที่เรียกว่า กฎสามส่วน (Rule of Thirds) โดยมีรากฐานมาจากความคิดที่ว่า การจัดองค์ประกอบภาพแบบนี้ทำให้มีพื้นหลังเล่าเรื่องประกอบ และการค้นพบว่ามนุษย์เราไม่ได้พักสายตาที่กลางภาพ โดยมีข้อกำหนดดังนี้ว่า ให้ลากเส้นตรงแบ่งพื้นที่ภาพออกเป็น 3 ส่วน ทั้งแนวตั้งและแนวนอน บริเวณที่ตัดกันของเส้นตรง คือบริเวณที่ควรวางจุดสนใจของภาพ หรือที่คนไทยนิยมเรียกกันว่าจุดตัดเก้าช่องนั่นเอง

สมาชิกท่านได้มีภาพที่ใช้หลักการจัดองค์ประกอบนี้ ส่งมาร่วมแจมกันได้นะครับ

ภาพเรือผูกไว้ข้างแพ ตำแหน่งเรือตอนแรกไม่ดีเท่าไหร่ ผมผลักเรือไปยังตำแหน่งที่ต้องการคือจุดตัดซ้ายบน เมื่อตำแหน่งได้ และดูเส้นขอบฟ้าแล้วไม่เอียง ก็กดชัตเตอร์ เป็นอันเสร็จพิธี

ภาพของพี่เล็กเต็มไปด้วยเทคนิคการจัดองค์ประกอบหลากหลายอย่าง และหนึ่งในเทคนิคที่ใช้บ่อยมากก็คือจุดตัดเก้าช่องครับ

ภาพนี้พี่เล็กวางน้าผิวไผ่ไว้ที่จุดขวาล่าง

จุดตัดซ้ายบน ถ่ายโดยพี่เล็ก

จุดตัดขวาบน ภาพโดยพี่เล็กแปดริ้ว

หลุดจุดตัดขวาบนไปนิด แต่ก็ยังถือว่าอยู่ในจุดที่ดี ภาพโดยน้าดั๋ย

จุดตัดซ้ายล่าง จากทริฟแรกกะแคนนอน 300 D โดยน้าเล็ก กทม

ภาพแพริมน้ำ ม่อนถ่ายหลังจากอบรมเสร็จ

เจ๊ย 

คห 35 ไม่แน่ใจว่าน้าหมูต้องการนำเสนออะไร ถ้าเป็นอนุเสาวรีย์อะไรสักอย่าง ที่ยอดแหลมเห็นอยู่ไกล มันก็ไม่ลงจุดตัดครับ แถมมีเสาโคมไฟซึ่งก็ไม่ลงจุดตัดอีกอยู่ข้างหน้า ภาพนี้ดูแล้วสื่อสารลำบาก

คห 36 ทำเนียบขาว (ไม่รู้ใช่หรือเปล่า) อยู่ต่ำกว่าจุดตัดขวาบนไปนิด มีคน 3 คนอยู่จุดตัดขวาล่าง ถ่วงดุลย์กันอยู่ ภาพนี้ถือว่าถ่ายได้ดี เหมาะกับการถ่ายเล่าเรื่อง

คห 37 แม้อนุเสารีย์จะใหญ่มาก แต่ทั้งต้นไม้ รถยนต์ แย่งความสนใจ ภาพนี้ถ่ายย้อนแสงด้วย ในภาพมีแสงที่ต่างกันมาก คุมไม่ดีภาพจะดูอันเดอร์ ในเบื้องต้นอยากให้หลีกเลี่ยงการถ่ายในสภาพแสงอย่างนี้ครับ เพราะโดยมากจะเสียมากกว่าดี

คห 38 39 วางอนุเสาวรีย์ไว้ใกล้จุดตัดได้ดี แต่คห 39 นี่ดีกว่ามาก เพราะ คห 39 มีถนนและแนวต้นไม้ไล่แนวกันเป็นเส้นนำสายตาที่มีพลัง ภาพนี้ถือว่าโดนเลยครับ เก็บวิชานี้ไว้เลยครับ

น้าoh_samui ภาพที่ส่งมาลงจุดตัดครับ แต่สภาพแสงเงาทำให้แบบดูดำๆ ด่างๆ ครับ ถ้าแสงเคลียร์ๆ จะสวยครับ

ไม่ว่าจะเอียงกล้องยังไง ภาพที่ออกมาก็จะมี 2 ลักษณะคือภาพแนวตั้ง กับภาพแนวนอน ดังนั้นจุดสนใจโดยธรรมชาติของตามนุษย์ก็ยังอยู่ที่เดิมคือที่จุดตัดทั้ง 4 ตามหลักจุดตัดเก้าช่อง

ภาพนี้พี่เล็กตั้งใจเอียงกล้องเพื่อให้แบบลงที่จุดตัดขวาบน

รูปน้าKatana วางได้เลยครับ