หน้าแรก|กระดาน|รีวิว|ประมูล|ตลาด|เปิดท้าย

-1-
      หวนคิดขึ้นมาครั้งใด ผมอดประหลาดใจไม่ได้ว่า ทำไมชีวิตตนเองจึงเกี่ยวพันกับสายน้ำมากขนาดนี้
      แยกร่างกับแม่ที่ริมฝั่งบางประกง เรียนหนังสือขั้นสูงที่ข้างตลิ่งเจ้าพระยา อยู่ป่าหากินแถวลำน้ำแม่จัน ออกจากป่าตรงต้นห้วยขาแข้ง ไปเรียนต่อสหรัฐอเมริกา มหาวิทยาลัยก็ตั้งอยู่ริมทะเลสาป ยังไม่ต้องเอ่ยถึงว่าเรียนจบแล้วกลับมาสอนอยู่ริมน้ำเจ้าพระยาสายเดิม และใช้เวลาไม่น้อยเร่ร่อนอยู่ในทะเลอันดามัน
      ทั้งหมดเป็นเรื่องบังเอิญ หรือเป็นสัมพันธภาพที่ถูกกำหนดมา ลึก ๆ แล้ว ผมไม่เคยแน่ใจ
      ผมรู้เพียงว่าความผูกพันระหว่างตัวเองกับแม่น้ำลำธารและท้องทะเลนั้น  มิได้เป็นแค่อารมณ์วูบของนักเดินทางที่มีต่อสถานที่ถูกใจ หากสายน้ำเป็นทั้งผู้ให้กำเนิด เป็นทั้งเพื่อนทั้งครู กระทั้งในบางห้วงอารมณ์ ให้ความรู้สึกราวเป็นคนรัก
      แน่ละ หากถูกซักไซร้ไล่เรียง ผมคงอธิบายไม่ถูกว่าทำไมจึงมีความรู้สึกดังนี้ แต่ผมรู้ว่าไม่ได้โกหกใคร หากจะกล่าวว่าสามารถนั่งดูน้ำในลำห้วยไหลรินได้เป็นวัน ๆ อบอุ่นเมื่อยามเห็นทะเลยามเช้า และเงียบเหงาเมื่ออยู่ห่างห้วงน้ำเนิ่นนานเกินไป
      บางทีคงเป็นเพราะชอบอยู่ใกล้น้ำ ผมจึงเพียรฝึกวิชาตกปลา ในเมื่อตกปลาได้ใช้เบ็ดเป็น ผมกับสายน้ำจึงสามารถมีกิจกรรมร่วมกัน มิตรภาพระหว่างคนกับธรรมชาติก็เหมือนคนกับคนนั่นแหละ แค่มองตากันไปวัน ๆ คงไม่เพียงพอที่สร้างความผูกพันแน่นแฟ้น
      อย่างไรก็ตาม
      ความสุขและความสำเร็จของผมในห้วงยามเช่นนี้ ล้วนขึ้นต่อความร่วมมือของเธอมากที่เดียว  สายน้ำที่ไหลเกรี้ยวกราดทำให้ผมหวั่นไหวไร้ความเชื่อมั่น  คลื่นคลั่งในท้องทะเลทำให้ผมอึดอัดเหมือนกับพูดกับคนรักไม่รู้เรื่อง  แต่ทั้งหมดนี้  อันใดก็ไม่ชวนปวดร้าวเท่ากับการพบเห็นสายน้ำที่เหือดแห้งโทรมทรุดเพราะถูกผู้อื่นรังแก
      ใช่ สายน้ำในความรู้สึกของผม ไม่ว่าจะเป็นลำธารในหุบเขาหรือปากอ่าว ท้องทะเล มักมีฐานะเป็นเพศหญิง
      ด้วยเหตุนี้ ผมจึงมีสำนึกอยู่เสมอว่าจะต้องปฎิบัติต่อเธออย่างถูกต้อง
      รวมทั้งมีสัญชาติญานที่จะปกป้องเธออย่างเอาเป็นเอาตาย

-2-
      ผมไม่รู้เหมือนกันว่าผู้ชายคนอื่น ๆ จะมองสายน้ำด้วยสายตาอย่างเดียวกับผมหรือไม่ แต่อย่างน้อยที่สุด ผมรู้ว่าห้วงน้ำมักเป็นฉากสำคัญในตำนานของผู้ชายที่ค้นหาความครบถ้วนของเพศพันธุ์ ซึ่งบ่อยครั้งแยกไม่ออกจากความครบถ้วนทางจิตวิญญาน
      แต่ครั้งโบราญ เจ้าอาเธอร์แห่งเกาะอังกฤษยามแพ้พ่ายรันทด ได้โยนดาบคู่ใจชื่อ ‘เอ็กซ์คาลิเบอร์’ ลงสู่ห้วงน้ำ จากนั้นตัวเองก็ลงเรือสีดำหายสาบสูญไปกับสายน้ำด้วย
      แต่ครั้งโบราญเช่นกัน สมเด็จพระนเรศวรมหาราช ทรงยิงพระแสงปืนข้ามแม่น้ำสะโตงปลิดชีพข้าศึก  แม้สายน้ำกว้างงามก็มิอาจขวางกั้นชัยชนะของพระองค์
      ทุกวันนี้ กลางนครหลวงฮานอยยังคงมี ‘สระคืนดาบ’ พร้อมกับตำนานเล่าขานว่า วีรบุรุษกู้ชาติท่านหนึ่งเคยนำดาบจากสระนี้ไปรบชนะผู้รุกราน จากนั้นนำมาคืน
      ในนิยายระดับโนเบลไพรซ์ของเฮมิงเวย์ชื่อ ‘ดิโอลด์แมนแอนด์เดอะซี’ ใช่หรือไม่ว่าการค้นหาชัยชนะครั้งสุดท้ายของเฒ่าซานติเอโก ก็บังเกิดขึ้นกลางห้วงน้ำ
      หรือแม้แต่การค้นหาทางธรรมอย่างในนิยายเรื่อง ‘สิทธารถะ’ ของเฮอร์มัน เฮสเส แม่น้ำก็เป็นสัญลักษณ์สำคัญของฉากการค้นหาสัจจะ
      สมัยใหม่ขึ้นมาอีกนิด ภาพยนต์เรื่อง ‘ริเวอร์รันทรูอิท’ ก็มีสายน้ำเป็นฉากชี้ขาดความแตกต่างระหว่างพระเอกกับพี่ชายของเขา หรือแม้กระทั้งการก้าวพ้นคำสอนของพ่อตัวเองในวิชาการตกปลา
      และถ้าจะพูดถึงเรื่องจริงระหว่างผู้ชายกับสายน้ำในบ้านเรา กรณีของ สืบ นาคะเสถียร กับห้วยขาแข้ง ก็นับเป็นตัวอย่างที่ดี
      ฯลฯ
      ผมไม่กล้าสรุปหรอกว่า ผู้ชายในนิยายและเรื่องจริงเหล่านี้จะมองสายน้ำเป็นหญิงสาวดังที่ผมมอง  แต่ก็อดสังเกตุไม่ได้ว่าสายน้ำในเรื่องราวของท่านทั้งหลาย  มีลักษณะเชิงสัญญลักษณ์เป็นสตรีเพศมากที่เดียว  ไม่ว่าเธอจะรองรับการพ่ายแพ้ของเขาอย่างในกรณีของเจ้าอาเธอร์ และสืบ นาคะเสถียร  กั้นขวางทางชัยอย่างในกรณีของพระนเรศวรฯ และโควินทะ หรือเกื้อกูลในการค้นหาตัวเองอย่างในกรณีของวีรชนเวียตนาม และในนิยายเรื่อง ‘ริเวอร์รันทรูอิท’ กับ ‘ดิโอลด์แมนแอนด์เดอะซี’
      ผมเชื่ออย่างไม่มีข้อสงสัยเลยว่าผู้ชายเรา จะดีชั่วแพ้ชนะ ค้นพบความครบถ้วนของเพศพันธุ์ได้หรือไม่ ล้วนแยกไม่ออกจากบทบาทของสตรีในชีวิต
      เพียงแต่ว่าคงไม่ใช่สำหรับทุกคน ที่เธอจะปรากฎตัวในรูปสายน้ำ
      กล่าวเช่นนี้แล้ว ผมก็รู้ว่าตัวเองกำลังเสี่ยงต่อการถูกข้อหากดเหยียดสตรี หรือไม่ก็ยึดถือบุรุษเพศเป็นหลัก เห็นผู้หญิงมีฐานะเป็นเพียงฉากหลังคอยสนับสนุน
      แม้ไม่ปรารถนาจะอธิบาย แต่ผมก็ต้องขอยืนยันว่า ความจริงมิได้เป็นเช่นนั้น
      เรื่องราวที่ผมจดจารลงมาทั้งหมดมิได้มีอันใดเกี่ยวข้องกับสิทธิและความเสมอภาคทางสังคม และยิ่งไม่เกี่ยวกับคุณสมบัติในด้านการงานของผู้หญิง สิ่งเหล่านี้เป็นเพียงขั้นตอนการพัฒนาการทางการผลิตของมนุษย์หลังจากการปฎิวัติอุตสาหกรรมเรื่อยมา
      ส่วนความรู้สึกนึกคิดของผมเป็นเรื่องของจิตใจและจิตวิญญาน  ซึ่งแยกไม่ออกจากการอยู่ร่วมกันของสองเพศ  อันประกอบขึ้นเป็นองค์รวมของมนุษย์ชาติ
      ผมมักจะพูดกับเพื่อนสนิทอยู่บ่อยครั้งว่า ผู้ชายเราเป็นสัตว์ที่อ่อนแอ ซึ่งก็แน่นอน ผมหมายถึงเบื้องลึกของความรู้สึกภายใน แม้ในยามค้นหาความหมายของเพศพันธุ์ ยังคงต้องอาศัยทม้งคำท้าและวาจาเอื้ออาทรของหญิงสาว
      ต่อเรื่องนี้ผมค่อนข้าง ‘โชคดี’ ที่มีสายน้ำคอยทำหน้าที่แทนอยู่หลายครั้ง
      พบลำห้วยไหลใสอยู่กลางหุบ ตื่นเต้นดีใจราวได้พบสาวงาม  ฝ่าลุยกระแสน้ำเชี่ยวกรากหรือร่อนโล้อยู่บนเรือเล็กบนลอนคลื่น ให้ความรู้สึกไม่ต่างจากการเผชิญอารมณ์ร้ายของคนรัก รอนแรมอยู่บนผิวทะเลสงัด บางทีก็เหมือนหลับไหลอยู่บนตักของมารดา
      ผมนึกไม่ออกเหมือนกันว่า อะไรจะเกิดขึ้นกับตัวเอง ถ้าความรู้สึกที่ทั้งงดงาม วูบไหวพ่ายแพ้และถูกโอบอุ่นเหล่านี้  ล้วนมาจากหญิงสาวมากหน้าหลายตา  แทนที่จะมาจากรประสบการณ์ร่วมกับน้ำหลายสายที่เคยผ่านพบ
      แต่การที่ ‘หญิงสาว’ ส่วนใหญ่ของผมเป็นห้วยน้ำลำธารและท้องทะเล ทำให้ผมรอดตัวมาได้ในหลาย ๆ มิติของชีวิต  ไม่เพียงรอดตัว  หากยังเติบโตและเติมเต็มความหมายของเพศชายในสายพันธุ์ที่ผมสังกัดได้อย่างไม่มีขอบเขต
      เรียนรู้ที่จะรับคำท้าฝ่าข้ามอุปสรรค รู้จักพักใจบ้างในที่ ๆ ได้รับการดูแล  และกล้าแสดงความอ่อนแอในซอกมุมที่ปลอดภัย ฯลฯ  ความเป็นผู้ชายแบบที่ผมเป็นถึงอย่างไรคงต้องเป็นหนี้บุญคุณสายน้ำอยู่ไม่น้อย
      ครับ  ชีวิตกลางแจ้งของผมจะว่าไปก็มีอะไรคล้ายชีวิตรัก  ทว่าเป็นชีวิตรักในรูปแบบที่ออกจะหมองหม่นยิ่ง
      คือทุกครั้งที่ได้สัมผัสกับสายน้ำ จะไม่มีทางรู้ได้เลยว่าอีกฝ่ายหนึ่งจะรักเราเหมือนดังที่เรารัก ‘เธอ’



พิมพ์ครั้งแรก : แอคชั่นสปอร์ต, พฤศจิกายน 2540
ขอขอบคุณ อาจารย์เสกสรรค์ ประเสริฐกุล ที่ได้อนุญาติให้นำบทความชิ้นนี้มาลงเว็บไซต์ - webmaster