หน้าแรก|กระดาน|รีวิว|ประมูล|ตลาด|เปิดท้าย

ต้องยอมรับว่าบทความของปลาแอฟริกันไทเกอร์นั้นมีมากทีเดียว บอกเล่าคราวนี้จึงขอเป็นเพียงแค่บทความเสริม.
แหล่งที่มาของข้อมูล :
1) Catalogue of the Fresh-water Fishes Of Africa in the British museum (Natural history) โดยอาจารย์ George Albert Boulenger, F.R.S.

2) A review of the genus Hydrocynus Cuvier 1819 (Teleostei:Characiformes) โดยอาจารย์ Bernice Brewster.

ทั้งสองบทความ ผมจะขออนุญาตหยิบยกมาในส่วนของการจำแนกชนิดหรือ Keys to species. มากกว่าน่ะครับ ข้อมูลทั้งสองมีทั้งอัพเดท และ เป็นข้อมูลที่มีมานาน แต่อยากให้มุ่งเน้นการจำแนกในมุมมองของอาจารย์ผู้เขียนมากกว่า ว่าท่านมีวิธีการจำแนกเช่นไร? บางชนิดที่เป็นข้อมูลเก่าในปัจจุบันมีการตรวจสอบแล้วอาจจะเป็นชื่อพ้องกันครับ.แต่ความเห็นส่วนตัวผม ปลาในสกุลนี้หลายชนิดถูกพบในอดีต เพราะฉะนั้นรายละเอียดการบรรยายเหล่านี้ย่อมถือว่ามีความสำคัญพอที่จะถูกนำมาอ้างอิงได้.
สกุล แอฟริกันไทเกอร์ (Genus Hydrocynus.) เป็นสมาชิกของปลาในวงศ์  Alestidae. ปัจจุบัน ถูกระบุว่าสกุลนี้มีอยู่ 5 ชนิด ดังนี้ครับ.
1) Hydrocynus goliath Boulenger 1898
2) Hydrocynus forskahlii (Cuvier 1819)
3) Hydrocynus brevis Günther 1864
4) Hydrocynus tanzaniae Brewster 1986
5) Hydrocynus vittatus Castelnau 1861
ผมเคยมีโอกาสได้อ่านบทความเล็กบางบทความอยู่บ้าง มีการระบุว่า เจ้ายักษ์ใหญ่อย่างโกไลแอต (Hydrocynus goliath ) จริงๆแล้ว คือ วิตตาตัส ที่มีขนาดเกิน 1 เมตรนั่นเอง หรือ บางบทความระบุว่าจริงๆแล้วปลาไทเกอร์ฟิชมีเพียง  วิตตาตัส กับ ฟอลสกัลลิอาย หรือแม้แต่ว่า มีการทำร้ายคนโดยโกไลแอตบ้าง ข่าวต่างๆเหล่านี้ได้สร้างความสนใจให้กับผู้คนว่าเจ้าปลาชนิดนี้หน้าตาเขาเป็นเช่นไร ดุร้ายน่ากลัวขนาดมีการหยิบยกเปรียบเปรยว่า ในอเมซอนมีพิรัญญ่า ในแอฟริกามีแอฟริกันไทเกอร์  ขนาดนั้นเลยหรืออย่างไร?

การจำแนกชนิดบทแรกขอหยิบยกมาจาก Catalogue of the Fresh-water Fishes Of Africa in the British museum (Natural history) โดยอาจารย์ George Albert Boulenger, F.R.S.

Synopsis of the Species.

A)  2 series of scales between lateral line and scaly process at base of ventral.
( นับเกล็ดจากเส้นข้างลำตัวลงมาจนถึงฐานครีบท้อง = 2 )
  A1) Sc 48-54 ; dorsal originating in advance of ventral ; depth of body 4.0-5.5 times in total length..........Hydrocyon forskahlii (Cuvier 1819)
เกล็ดเส้นข้างลำตัว=48-54 ครีบหลังอยู่หน้าครีบท้อง ส่วนที่ลึกที่สุดของลำตัวเมื่อเทียบกับความยาวลำตัวคำนวณแล้ว=4-5.5...............Hydrocyon forskahlii (Cuvier 1819)
**รายละเอียดเพิ่มเติม**
ตำแหน่งของปากอยู่ใต้จมูก ในขณะที่กระดูกของขากรรไกรบนอยู่ใต้ก่อนถึงขอบตาหรืออาจจะยื่นยาวได้ถึงจุดกึ่งกลางของตา ครีบหลังแรกเป็นก้านครีบอ่อนไม่แตกแขนง=2 ต่อด้วยก้านครีบแขนง=8  ครีบก้นเป็นก้านครีบอ่อนไม่แตกแขนง=3 ต่อด้วยก้านครีบแขนง=11-13 มีจุดแต้มดำบนเกล็ดเป็นแนวยาวบริเวณสีข้างลำตัวอยู่ทั้งเหนือและใต้เส้นข้างลำตัว.

  A2) Sc 44-48;dorsal originating above or slightly in advance of ventral;depth of body 3.25-4.5 in total length....................Hydrocyon lineatus (Schlegel, 1863)
เกล็ดเส้นข้างลำตัว=44-48 ตำแหน่งครีบหลังอยู่เหนือหรือเหลื่อมไปด้านหน้าครีบท้องเล็กน้อย ส่วนที่ลึกที่สุดของลำตัวเมื่อเทียบกับความยาวลำตัวคำนวณแล้ว=3.25-4.5...........................Hydrocyon lineatus (Schlegel, 1863)
**รายละเอียดเพิ่มเติม**
ครีบหลังแรกเป็นก้านครีบอ่อนไม่แตกแขนง=2 ต่อด้วยก้านครีบแขนง=8-9  ครีบก้นเป็นก้านครีบอ่อนไม่แตกแขนง=3 ต่อด้วยก้านครีบแขนง=10-13 มีจุดแต้มดำบนเกล็ดเป็นแนวยาวบริเวณสีข้างลำตัวอยู่ทั้งเหนือและใต้เส้นข้างลำตัว.ครีบไขมันมีจุดแต้มดำลึก.
**หมายเหตุ** ปัจจุบัน Hydrocyon lineatus (Schlegel, 1863) เป็นชื่อพ้องของHydrocynus vittatus Castelnau 1861

    A3) Sc 56-57;dorsal not originating  in advance of ventral;depth of body 4.0-4.75 in total length....................Hydrocyon vittiger (Boulenger, 1907)
เกล็ดเส้นข้างลำตัว=56-57 ตำแหน่งครีบหลังไม่อยู่เหลื่อมไปด้านหน้าครีบท้อง ส่วนที่ลึกที่สุดของลำตัวเมื่อเทียบกับความยาวลำตัวคำนวณแล้ว=4.0-4.75...........................Hydrocyon vittiger (Boulenger, 1907)
**รายละเอียดพิ่มเติม**
จำนวนซี่ฟันใหญ่บนขากรรไกรบน=5 ล่าง=4 ครีบหลังแรกเป็นก้านครีบอ่อนไม่แตกแขนง=2 ต่อด้วยก้านครีบแขนง=8 จุดเริ่มต้นครีบหลังอยู่เหนือหรือตรงกับจุดเริ่มต้นครีบท้อง ครีบก้นเป็นก้านครีบอ่อนไม่แตกแขนง=3 ต่อด้วยก้านครีบแขนง=14 มีแถบดำเป็นแนวยาวบริเวณสีข้างลำตัวอยู่เหนือเส้นข้างลำตัว.ประมาณแนวเกล็ดที่2-3 ครีบไขมันเป็นสีดำ.
**หมายเหตุ** ปัจจุบัน Hydrocyon vittiger (Boulenger, 1907)
เป็นชื่อพ้อง Hydrocynus goliath Boulenger 1898

B) 3 series of scales between lateral line and scaly process at base of ventral ; dorsal not originating in advance of ventral.
( นับเกล็ดจากเส้นข้างลำตัวลงมาจนถึงฐานครีบท้อง = 3 จุดเริ่มต้นของครีบหลังไม่เหลื่อมหน้าจุดเริ่มต้นของครีบท้อง.)
    B1) Sc 54-58 ;  depth of body 3.6-4.5 times in total length ; eye5.5 times in length of head in adult ....................Hydrocyon goliath Boulenger 1898
เกล็ดเส้นข้างลำตัว=54-58 ส่วนที่ลึกที่สุดของลำตัวเมื่อเทียบกับความยาวลำตัวคำนวณแล้ว=3.6-4.5 ความยาวของลูกตาเมื่อคำนวณโดยเทียบกับความยาวส่วนหัวในตัวเต็มวัย=5.5...........................Hydrocyon goliath Boulenger 1898
**รายละเอียดพิ่มเติม**
ตำแหน่งของปากอยู่ก่อนถึงขอบตา จำนวนซี่ฟันใหญ่บนขากรรไกรบน=5 ล่าง=4 ครีบหลังแรกเป็นก้านครีบอ่อนไม่แตกแขนง=2 ต่อด้วยก้านครีบแขนง=8-9 จุดเริ่มต้นครีบหลังอยู่เหนือหรือตรงกับจุดเริ่มต้นครีบท้อง ครีบก้นเป็นก้านครีบอ่อนไม่แตกแขนง=3 ต่อด้วยก้านครีบแขนง=13-16 มีแถบดำเป็นแนวยาวบริเวณสีข้างลำตัวอยู่เหนือเส้นข้างลำตัว.ในปลารุ่นแถบดำไม่ปรากฏ ครีบไขมันป็นสีดำ.
      B2) Sc 47-54 ;  depth of body 3.3-4.5 times in total length ; eye7.5 times in length of head in adult .......................Hydrocyon brevis Günther 1864

เกล็ดเส้นข้างลำตัว=47-54 ส่วนที่ลึกที่สุดของลำตัวเมื่อเทียบกับความยาวลำตัวคำนวณแล้ว=3.3-4.5 ความยาวของลูกตาเมื่อคำนวณโดยเทียบกับความยาวส่วนหัวในตัวเต็มวัย=7.5...........................Hydrocyon brevis Günther 1864
**รายละเอียดพิ่มเติม**
ตำแหน่งของปากอยู่ใต้จมูกหรือก่อนถึงขอบตา ในขณะที่กระดูกของขากรรไกรบนจะยื่นยาวได้ถึงจุดกึ่งกลางของตาหรือเลยไปขอบหลังตา จำนวนซี่ฟันใหญ่บนขากรรไกรบน=4-5 ล่าง=3-4 ครีบหลังแรกเป็นก้านครีบอ่อนไม่แตกแขนง=2 ต่อด้วยก้านครีบแขนง=8  ครีบก้นเป็นก้านครีบอ่อนไม่แตกแขนง=3 ต่อด้วยก้านครีบแขนง=11-13 มีจุดแต้มดำอาจจัน้อยหรือมากบนเกล็ดเป็นแนวยาวบริเวณสีข้างลำตัวอยู่เหนือเส้นข้างลำตัวในตัวเต็มวัย.ครีบไขมันบางครั้งมีจุดดำ.

ต้องขออภัยสำหรับท่านผู้ที่เข้ามาอ่าน บางครั้งการเขียนบรรยายลักษณะในอดีตอาจจะแยกได้ไม่เด่นชัด แต่จากที่ตนเองสังเกตุส่วนตัวในเนื้อหา หากดูจากภายนอก คงจะดูรอยประดำหรือแถบดำบนเส้นข้างลำตัวว่าชนิดไหนที่อยู่เหนือหรือใต้ อย่างโกไลแอตรอยประนี้จะไม่ปรากฏในวัยเยาว์ หรือสีของครีบไขมันว่าเป็นสีดำเลยหรือเป็นเพียงแค่จุดดำหรือไม่มีจุดดำ เพราะในโกไลแอต ทางอาจารย์ผู้เขียนระบุว่าเป็นสีดำ ในขณะที่การบรรยายในเบรวิส ครีบไขมันบางครั้งจะแสดงเป็นจุดดำแต่ไม่เป็นสีดำล้วน เป็นต้น

ในส่วนที่2 เป็นการบรรยายโดยอาจารย์ Bernice Brewster ในบทความ A review of the genus Hydrocynus Cuvier 1819 (Teleostei:Characiformes) ในบทความนี้ผมขอเลือกเน้นในส่วนการจำแนกชนิดที่เป็นคีย์น่ะครับ เพราะรายงานการบรรยายนี้เนื้อหาของอาจารย์ท่านนอกจากลักษณะภายนอกแล้วท่านยังเน้นในส่วนการศึกษาทางโครงสร้างของกระดูก( Osteology.)





เกล็ดเส้นข้างลำตัว=47-54 ส่วนที่ลึกที่สุดของลำตัวเมื่อเทียบกับความยาวลำตัวคำนวณแล้ว=3.3-4.5 ความยาวของลูกตาเมื่อคำนวณโดยเทียบกับความยาวส่วนหัวในตัวเต็มวัย=7.5...........................Hydrocynus brevis Günther 1864
**รายละเอียดพิ่มเติม**
ตำแหน่งของปากอยู่ใต้จมูกหรือก่อนถึงขอบตา ในขณะที่กระดูกของขากรรไกรบนจะยื่นยาวได้ถึงจุดกึ่งกลางของตาหรือเลยไปขอบหลังตา จำนวนซี่ฟันใหญ่บนขากรรไกรบน=4-5 ล่าง=3-4 ครีบหลังแรกเป็นก้านครีบอ่อนไม่แตกแขนง=2 ต่อด้วยก้านครีบแขนง=8  ครีบก้นเป็นก้านครีบอ่อนไม่แตกแขนง=3 ต่อด้วยก้านครีบแขนง=11-13 มีจุดแต้มดำอาจจัน้อยหรือมากบนเกล็ดเป็นแนวยาวบริเวณสีข้างลำตัวอยู่เหนือเส้นข้างลำตัวในตัวเต็มวัย.ครีบไขมันบางครั้งมีจุดดำ.

สิ่งที่ตนเองสังเกตุจากส่วนตัวในเนื้อหา หากดูจากภายนอก คงจะดูรอยประดำหรือแถบดำบนเส้นข้างลำตัวว่าชนิดไหนที่อยู่เหนือหรือใต้ อย่างโกไลแอตรอยประนี้จะไม่ปรากฏในวัยเยาว์ หรือสีของครีบไขมันว่าเป็นสีดำเลยหรือเป็นเพียงแค่จุดดำหรือไม่มีจุดดำ เพราะในโกไลแอต ทางอาจารย์ผู้เขียนระบุว่าเป็นสีดำ ในขณะที่การบรรยายในเบรวิส ครีบไขมันบางครั้งจะแสดงเป็นจุดดำแต่ไม่เป็นสีดำล้วน เป็นต้น

ในส่วนที่2 เป็นการบรรยายโดยอาจารย์ Bernice Brewster ในบทความ A review of the genus Hydrocynus Cuvier 1819 (Teleostei:Characiformes) ในบทความนี้ผมขอเลือกเน้นในส่วนการจำแนกชนิดที่เป็นคีย์น่ะครับ เพราะรายงานการบรรยายนี้เนื้อหาของอาจารย์ท่านนอกจากลักษณะภายนอกแล้วท่านยังเน้นในส่วนการศึกษาทางโครงสร้างของกระดูก( Osteology.)

Key to species.
1) Usually with 14 or more teeth in the upper jaw.
(มีซี่ฟันขากรรไกรบน โดยปกติ=14 หรือมากกว่านั้น)
  1.1) Gill rakers very short,less than one-third the length of the gill filaments ; lateral line with 53-58 pored scales ; anal fin with 3 soft, unbranched and usually 14 branched rays ; vertebrae 52-54;lateral stripes not distinctive;found in the Oubangui R.,central and upper Zaire........ Hydrocynus goliath Boulenger 1898
ซี่กรองเหงือกสั้นมาก,สั้นประมาณหนึ่งในสามหากเทียบกับความยาวเส้นเหงือก เกล็ดเส้นข้างลำตัว53-58 ครีบก้นเป็นก้านครีบอ่อน ไม่แตกแขนง=3 แตกแขนง=14 ข้อกระดูก=52-54 ลายประดำไม่เห็นเด่นชัด กระจายบริเวณ แม่น้ำ Oubangui ทางตอนกลางและเหนือของประเทศแซร์......Hydrocynus goliath Boulenger 1898
      1.2) Gill rakers approximately one-third the length of the gill filaments ; lateral line with 43-47 pored scales ; anal fin with 3 soft, unbranched and usually 12 branched rays ; vertebrae 46-47;lateral stripes distinct ; confined to the eastward flowing rivers of Tanzania.............Hydrocynus tanzaniae Brewster 1986.
ซี่กรองเหงือกยาวประมาณหนึ่งในสามหากเทียบกับความยาวเส้นเหงือก เกล็ดเส้นข้างลำตัว43-47 ครีบก้นเป็นก้านครีบอ่อน ไม่แตกแขนง=3 แตกแขนง=12 ข้อกระดูก=46-47ลายประดำเห็นเด่นชัด กระจายบริเวณ แม่น้ำทางตะวันออกของทานซาเนีย...................................Hydrocynus tanzaniae Brewster 1986.

2) Usually with 12 in the upper jaw.
(มีซี่ฟันขากรรไกรบน โดยปกติ=12)
    2.1) Gill rakers long , approximately equal in length of the gill filaments ; 4th infraorbital width approximately 6.1%(range 5.1-7.5% of Sl.) of the standard length ; body not deep, usually 22.6% of the standard length (range 17.2-27.8% of Sl.) ; lateral  line with 46-53 pored scales ; vertebrae 45-51 ; lateral stripes prominent ;widespread  throughout Africa..............Hydrocynus forskahlii (Cuvier 1819)
ซี่กรองเหงือกยาวเท่ากับความยาวของเส้นเหงือก กระดูกใต้เบ้าตาแผ่นที่4( Infraorbital bone ในปลาสกุลแอฟริกันไทเกอร์จะมีทั้งหมด 5 แผ่นกระดูก) มีความกว้างโดยเฉลี่ย 6.1% ของความยาวมาตราฐาน รูปร่างไม่ลึก ปกติ= 22.6% ของความยาวมาตราฐาน เกล็ดเส้นข้างลำตัว= 46-53 เกล็ด ข้อกระดูก=45-51 แถบข้างลำตัวสะดุดตาทีเดียว พบบริเวณกว้างตลอดทวีปแอฟริกา............... Hydrocynus forskahlii (Cuvier 1819)


2.2) Gill rakers approximately one-third the length of the gill filaments ; 4th infraorbital broad ,  approximately 7.7% of  standard length (range 6.9-8.9% of Sl.) ; body  deep, usually 24.4% of the standard length (range 19.1-29.6% of Sl.) ; lateral  line with 47-55 pored scales ; vertebrae 49-51 ; lateral stripes conspicuous ; found from the Nilo-Sudan region to the west coast of northern Africa...............Hydrocynus brevis Günther 1864
ความยาวซี่กรองเหงือกยาวประมาณหนึ่งในสามของเส้นเหงือก กระดูกใต้เบ้าตาแผ่นที่4( Infraorbital bone ในปลาสกุลแอฟริกันไทเกอร์จะมีทั้งหมด 5 แผ่นกระดูก) มีความกว้างโดยเฉลี่ย 7.7% ของความยาวมาตราฐาน รูปร่างลึก ปกติ= 24.4% ของความยาวมาตราฐาน เกล็ดเส้นข้างลำตัว= 47-55 เกล็ด ข้อกระดูก=49-51 แถบข้างเห็นได้ชัเจน พบบริเวณแถบพื้นที่ ไนโร-ซูดาน ยาวถึงบริเวณตะวันตกชายฝั่งทางตอนเหนือของทวีปแอฟริกา..................Hydrocynus brevis Günther 1864
.

รายละเอียดเพิ่มเติม.
Hydrocyon vittiger Boulenger 1907. ถูกระบุว่าเป็นชื่อพ้องของ Hydrocynus goliath Boulenger 1898 เนื่องจากในรายงานของอาจารย์Brewster พบว่าตัวอย่างที่ถูกนำมาบรรยายของวิททิเกอร์นั้น มีการนับจำนวนฟันบนขากรรไกรบนตกหล่นไป หลังจากมีการตรวจสอบทางโครงสร้างกระดูกและลักษณะภายนอกอย่างอื่นพบว่าเหมือนกันกับโกไลแอต.
สิ่งหนึ่งที่ทำให้ Hydrocynus tanzaniae Brewster 1986 แตกต่างจากชนิดอื่นคือ ก้านครีบที่3และ4 ของทั้งก้านครีบหลังและครีบก้นจะยาวกว่าอย่างชัดเจน.

ที่ผมแปลกใจส่วนนึงคือในรายละเอียดของHydrocynus vittatus Castelnau 1861 ท่านอาจารย์ไม่ได้กล่าวถึง ทั้งในคีย์และรายละเอียด ผมเลยไม่ทราบว่าจะทำอย่างไร ที่นำเสนอของอาจารย์ทั้ง 2 ท่าน ต้องลองอ่านดูว่า ในอดีตนั้นมุมมองของอาจารย์ท่านนึงที่ศึกษาแล้วนำมาเขียนบรรยาย กับ รายละเอียดที่อัพเดทสุด ลองอ่านแล้วสังเกตุบางจุดดูน่ะครับ ว่ามีข้อเหมือนหรือแตกต่างกันอย่างไร?

สุดท้ายขอนำเสนอ บทเสริมของแอฟริกันไทเกอร์ ให้อ่านเพื่อความสนุก ต้องขออภัยในการศึกษาตนเองที่ไม่มีโอกาสมุ่งไปในสิ่งที่ชอบในสาขานี้ ไม่เช่นนั้นคงจะทำอะไรที่เป็นชิ้นอันได้มากกว่านี้ครับ หากเนื้อหาอันใดที่แปลผิด หรือ ตกหล่น ช่วยต่อยอดให้ด้วยน่ะครับ เสริมได้สุดๆเลยครับไม่ต้องเกรงใจ อย่าลืมน่ะครับเรื่องตัวเอียงขอให้เป็นไปตามที่น้านิคบอกเอาไว้น่ะครับ อะไรที่ถูก เหมาะสมทำเลยครับ.