ในยุคปัจจุบันนี้ เรามักจะเห็นปรากฎการณ์ "ขอรับบริจาคไลค์" กันอยู่เสมอ เช่น "ครบ ๑๐,๐๐๐ คุณพ่อจะเลิกบุหรี่" และ "คุณ... เป็นโรคร้าย ช่วยกดไลค์ให้กำลังใจเธอ" และหลายครั้งที่เราแสดงออกซึ่งการ "ทำบุญและทำทานด้วยการบริจาคไลค์" กันเนืองนิตย์ ด้วยการชื่นชมต่อบุคคลใดบุคคลหนึ่ง ทั้งในกิจกรรม ความสำเร็จ วิธีคิด และมุมมอง การแสดงออกในประเด็นหลังจึงมีความสัมพันธ์กับหลักการในพระพุทธศาสนาที่ว่าด้วย "มุทิตา"
มุทิตา แปลว่า "ความยินดี, ความเป็นผู้มีความยินดี" หมายความว่า ความเบิกบานพลอยยินดีเมื่อผู้อื่นได้ดี ทั้งในแง่ของการประสบรับความสำเร็จ มีความสุขความเจริญก้าวหน้า เราจึงพลอยชื่นชมยินดีในสิ่งที่เขาได้รับ โดยไม่มีความอิจฉาริษยาในความสำเร็จของเขา ด้วยการพูดแสดงความยินดีบ้าง ส่งบัตรอวยพรไปแสดงความยินดีบ้าง มอบของขวัญมอบกระเช้าดอกไม้แสดงความยินดีบ้าง เป็นต้น และในหลายสถานการณ์ และหลายโอกาสที่เราไดแสดงออกด้วยการกด "ไลค์" (Like) เพื่อแสดงความยินดี และชื่นชมต่อความสำเร็จ และความก้าวหน้า นอกจากนั้น มุทิตาในปัจจุบันจึงกินพื้นที่ไปถึงการชื่นชมต่อกิจกรรมดีๆ แง่คิด และมุมมองที่บุคคลใดบุคคลหนึ่งได้กระทำและแสดงออกผ่านหน้ากระดานทางเฟซบุ๊ค
อย่างไรก็ตาม แม้ว่าปรากฎการณ์การกดไลค์ในบางครั้งจะสะท้อนแง่มุมในเชิงบวก แต่งานงานวิจัยบางชิ้นระบุว่า กลุ่มคนจำนวนไม่น้อยที่เข้าไปเกี่ยวข้องกับเฟซบุ๊ค แล้วมีอาการหมกมุ่นกับภาพลักษณ์ของตนเองมากขึ้น และหลายครั้งที่โพสต์ข้อความบางอย่างแล้วมุ่งหวังที่จะได้มาซึ่งการกดไลค์ และมักจะมีอาการผิดหวังที่หลายครั้งตัวเองไม่ได้รับการตอบสนองตามที่มุ่งหวังแม้จะความมุ่งมั่นในการนำเสนอภาพ หรือประเด็นบางอย่าง นอกจากนี้ บางคนอาจจะจะมีบุคลิกหลงตัวเอง (Narcissistic personality) มากยิ่งขึ้น เมื่อได้รับการยอมรับจากการกดไลค์ของผู้อื่น (Damien Pearse.2012)
คำถามคือ เมื่อวิเคราะห์จากผลวิจัยดังกล่าว เพราะเหตุใด!?! มุทิตาของผู้ให้จึงกลายเป็นอัตตาของผู้รับ การกดไลค์ได้เดินทางมาพร้อมกับการกดอัตตาในวินาทีเดียวกัน เพราะผู้รับได้แปลงไลค์ไปสู่การเพิ่มอัตตาขึ้นในขณะที่ได้รับไลค์ อัตตาคือการยึดมั่นในความเก่ง หลงยึดมั่นในความรู้ หรือหลงชื่นชมในความสำเร็จ กิจกรรม และแง่มุมดีๆ ที่ตัวเองนำเสนอจนกลายเป็นภาวะติดกำดักในความสำเร็จ หรือสิ่งดีๆ ของตัวเองอันเนื่องด้วยคำชื่นชมยินดีที่คนอื่นๆ กดไลค์ให้ ฉะนั้น เพื่อให้ได้มาซึ่งไลค์ บางคนจึงพยายามที่จะนำเสนอรูปแบบวิถีชีวิตและกิจกรรมของตัวเองผ่านสื่อให้มากที่สุดเท่าที่จะทำได้ โดยการถ่ายรูป และนำเสนอแง่มุมของการใช้ชีวิตโดยไม่แยกแยะว่า ภาพใด หรือกิจกรรมใดที่เหมาะสม หรือไม่ควรต่อการนำเสนอความเป็นเราต่อกลุ่มคนต่างๆ ที่อยู่ในเครือข่ายวงกว้าง
ภาวะไลค์ที่กลายเป็นอัตตา จึงทำให้คนจำนวนหนึ่งโหยหาไลค์ และในทุกครั้งที่มีการนำเสนอกิจกรรม แง่คิด หรือมุมมองผ่านเฟซบุ๊ค ดวงจิตมักจะกระวนกระวายและกระสับกระส่าย เพื่อจะเฝ้ามองว่าระดับความสนใจ หรือเรตติ้งของสิ่งที่นำเสนอเป็นไปในทิศทางใด และหลายครั้งที่ไม่ได้การกดไลค์ หรือจำนวนกดไลค์ไม่เป็นไปตามคาดหวัง ความผิดหวังจึงเกิดขึ้นตามมา ความชื่นชมในฐานะคนกดไลค์ย่อมมีนัยยะเชิงบวกเป็นที่ตั้ง แต่ความพลาดพลั้งเกิดจากการที่ผู้รับได้พัฒนาไลค์ให้กลายเป็นการเพิ่มพูนอัตตา หรือการยึดมั่นในความดี ความงาม และความเก่งกล้าสามารถของตัวเองในที่สุด
ทางออกของประเด็นนี้ จึงกลับมาที่ผู้ที่ได้รับการบริจาคไลค์จากผู้อื่นด้วยใจที่เปี่ยมมุทิตาว่า จะวางท่าทีของตัวเองต่อไลค์อย่างไร? เราควรขอบคุณในทุกไลค์ด้วยใจที่รู้ ตื่น และเบิกบาน ไม่ยินดียินร้ายกับไลค์ จนปล่อยให้ใจไถล่ไปกับคำชื่นชมของใครสักคนผ่านไลค์มากระตุ้นภาวะการหลงตัวเองให้งอกเงยขึ้นมาในจิตใจ ทุกครั้งที่คนกดไลค์เราจึงต้องกดใจให้สงบนิ่งไม่ตื่นเต้น หรือไม่หลงละเมอไปกับไลค์ที่ได้ และประเด็นที่สำคัญที่สุดในสถานการณ์ปัจจุบัน อย่าเปิดพื้นที่ให้ไลค์มาชักใยใจของเรากระทำการอย่างใดอย่างหนึ่งซึ่งจะก่อให้เกิดผลเสียในภาพรวมโดยการกระตุ้นให้เรานำเสนอภาพ ข้อมูล และเสียงในทิศทางที่ไม่เหมาะสมต่อชีวิต และการทำงาน หรือก่อให้เกิดความขัดแย้ง และความรุนแรงจนนำไปสู่ความโกรธ เกลียดเคียดแค้น และชิงชังเพื่อนมนุษย์ร่วมโลกของเรา
คมชัดลึก :: บทความโดยพระมหาหรรษา ธมฺมหาโส หัวหน้าโครงการปริญญาโทหลักสูตรสันติศึกษา และผอ.สถาบันภาษา มจร
ปล. ไม่ต้องกด Vote บทความนี้ เพราะผมไม่ได้เป็นคนเขียน แค่อยากเอามาให้อ่านเพื่อเรียกสติให้กลับคืนมาโดยทั่วกัน
1
) 