ยายเผื่อนแกตายเสียแล้วเมื่อเดือนก่อน แต่วันนั้นไม่มีใครรู้ว่าแกตายกี่โมง  เพราะกว่าจะมีคนรู้ก็ดึกแล้ว.. แม่ผมบอกผมเมื่อคราวผมกลับบ้านที่ต่างจังหวัดเมื่อครั้งที่ผ่านมา

1.
ยุคมืด... สมัยนั้นบ้านผมยังไม่มีไฟฟ้าใช้ เราต้องจุดตะเกียงน้ำมันก๊าดเพื่อแสงสว่าง ... เสียงกุกกักๆ เมื่อหัวรุ่งเป็นเสียงที่คุ้นเคยกันอยู่ไม่น้อย 

“ทวดเอ็งตื่นแต่หัวรุ่งเชียววันนี้ ตำหมากกุกๆ” บางหนจะมีเสียงแม่ของผมเปรยๆ เมื่อเห็นว่าผมทำท่าจะเริ่มรู้สึกตัวกับเสียงแปลกปลอมในตอนเช้ามืด
และถ้าหากผมยังนอนพลิกไปพลิกมา ในความเงียบสงัดของเช้าตรู่ ก็จะได้ยินเสียงแกค้นอะไรในเชี่ยนหมากของแก เสียงรื้ออะไรในถุงพลาสติก เสียงตะบันหมาก เสียงไอขลุกๆในบางครั้ง และถ้าชะโงกหน้าออกไปจากห้อง (ห้องเปิด มีฝากั้น) ก็จะเห็นคนแก่คนหนึ่ง นั่งอยู่ข้างๆ ตะเกียงน้ำมันก๊าด บางเวลาแกจะนั่งเงียบ นานๆครั้งจะบ้วนน้ำหมากลงกระโถน ทำให้ผมรู้ว่าแกกำลังกินหมากอยู่ แต่แกจะคิดอะไรอยู่นั่น คงไม่มีใครรู้ ..  คนแก่ที่ผ่านชีวิตมากว่า 80 ปี จะมีอะไรให้คิด หรือไม่มีอะไรให้คิด ก็สุดที่ผมจะเข้าใจ

แต่ในท่ามกลางความมืดรอบๆข้าง จะสว่างก็เพียงแสงจากตะเกียงเท่านั้น  เราแทบจะมองไม่เห็นอะไรไกล แต่กระนั้นก็ตาม ตราบใดที่เช้ามืดยังมีเสียงกุกกัก มีเสียงไอ ตราบนั้นแม่และคนอื่นๆ ในบ้าน รวมทั้งผมเอง จะรู้ได้ว่า เป็นเรื่องปกติ ทวดแก่ๆยังอยู่ที่นั่น แกยังปกติของแกอยู่

2.
ในตำบลที่ผมอยู่และใกล้เคียง เรามีไฟฟ้าใช้กันมากว่ายี่สิบปีแล้ว ทุกบ้านส่องสว่างด้วยหลอดไฟ อย่างไรก็ตาม หลายๆบ้าน ยังอบอวลไปด้วยกลิ่นการบูร พิมเสน ยาหอม ยาหม่อง มหาหิงค์  ฯลฯ ยังมีเชี่ยนหมาก มีพลู และปูน เป็นรอยต่อของยุคสมัยที่กลิ่นของยุคสมัยใหม่ยังไม่กลบกลิ่นของยุคสมัยเก่า เปิดตู้เย็นบางทีจะมีพลูสดแช่เย็นไว้

ยายเผื่อนแกตายเสียแล้วเมื่อเดือนก่อน แต่วันนั้นไม่มีใครรู้ว่าแกตายกี่โมง  เพราะกว่าจะมีคนรู้ก็ดึกแล้ว.. แม่ผมบอกผมเมื่อคราวผมกลับบ้านที่ต่างจังหวัดเมื่อครั้งที่ผ่านมา

อ้าวแล้วใครไปเห็นว่าแกตายล่ะ?? ผมถามแม่
“ไอ้วิน หลานแก เห็นว่ามันเมาเหล้าหน่อยๆ จะเข้าไปขอเงินยายมันกินเหล้า ก็เลยขี่รถเครื่องเข้าไปเกือบห้าทุ่มแล้ว ถึงเห็นแกตายแล้ว แต่แกจะตายตั้งแต่เมื่อไรก็ไม่มีใครรู้ เพราะแกอยู่บ้านคนเดียว”

ไม่ต้องสงสัยว่า เวลาที่แกตาย ไฟฟ้าในบ้านแกก็คงจะเปิดสว่างจ้าพอจะส่องพื้นที่ทั่วบ้าน แต่ก็นั่นแหละ คงไม่มีใครนอนฟังหรือนั่งสังเกตว่า เมื่อเช้าแกตำหมากหรือเปล่า ทั้งๆที่แสงสว่างออกจะเต็มบ้านออกอย่างนั้น เพราะแกอยู่บ้านเพียงคนเดียว