จากกระทู้ http://www.siamfishing.com/board/view.php?tid=4270 เราได้ข้อมูลเบื้องต้นมาจำนวนหนึ่ง และคิดว่าน่าจะเริ่มต้นกันที่ตัวปะการังเทียมกันก่อนว่าจะมีน่าตาอย่างไร เมื่อได้แบบแล้ว จะได้นำไปสู่ขั้นตอนการปฎิบัติในลำดับต่อไปได้

แม้ปะการังเทียมจะมีหน่วยงานของกรมประมงเป็นผู้จัดทำเป็นประจำอยู่แล้ว แต่นั่นก็เป็นการกำหนดมาจากหน่วยราชการ หากทางเอกชน ชุมชน กลุ่มคน สามารถร่วมมือกันทำเองได้ ก็น่าจะสามารถตอบสนองความต้องการเฉพาะถิ่น หรือกลุ่มผู้สนใจได้ดี ซึ่งผมเห็นว่านี่เป็นหัวใจสำคัญต่อการส่งเสริมให้ชุมชน หรือกลุ่มคน ได้หันมาพึ่งพาตนเอง ทำให้เห็นว่าหากรวมตัวกัน เราก็สามารถสร้างสรรค์สิ่งที่เป็นประโยชน์ต่อส่วนรวมได้

กรอบความคิดของการทำปะการังเทียมในความเห็นผมคือ "ปะการังเทียมที่ชุมชน หรือกลุ่มคน สามารถรวมตัวกันทำได้เอง"

คราวนี้ลองมาไล่ดูรูปแบบปะการังเทียมเท่าที่ทราบ

- ปะการังเทียมลูกเต๋าของกรมประมง: เป็นรูปแบบปะการังเทียมที่มีขนาดใหญ่และหนักมาก จำเป็นต้องใช้เรือที่มีเครนยก ซึ่งมีค่าใช้จ่ายสูงมาก เป็นไปไม่ได้เลยที่จะทำโดยชุมชน

- ยางรถยนต์มัด: เป็นรูปแบบที่ชุมชนมักจะทำกัน เพราะมีต้นทุนไม่สูง และสามารถขนย้าย ทิ้งลงทะเลได้ด้วยกำลังของชุมชนเอง ทิ้งทับซ้อนกันได้ โดยไม่ต้องระมัดระวังเรื่องการแตกหัก แต่มีข้อด้อยเรื่องความคงทน รวมทั้งพื้นผิวของยางเอง ก็ไม่เหมาะต่อการยึดเกาะของปะการัง

- reef ball: ปะการังเทียมรูปแบบนี้ ถูกใช้อย่างแพร่หลายในต่างประเทศ มีพื้นผิวให้ปะการังได้ยึดเกาะค่อนข้างมาก แต่ข้อจำกัดก็คล้ายกับปะการังเทียมของกรมประมง คือหนัก และต้องใช้เรือที่มีเครนในการทิ้ง

- ซากเรือ: หากเป็นเรือที่มีขนาดใหญ่ จะมีโครงสร้างที่เอื้อให้สิ่งมีชีวิตนาๆ ประเภท เข้ามาอาศัยอยู่ น่าจะเป็นปะการังเทียมที่ดีที่สุดในเรื่องของระบบนิเวศน์ทางน้ำ ข้อจำกัดอยู่ที่การหาซากเรือ และการเคลื่อนย้าย (นักดำน้ำที่ภูเก็ต ลงขันกันซื้อซากเรือ แล้วจ้างเรือลากไปทิ้ง - ที่มา:คุณวันชัย แจ้งอัมพร)


เท่าที่ประมวลจากความเห็นของหลายท่าน ข้อจำกัดสำคัญของสร้างปะการังเทียม อยู่ทีการขนย้ายและทิ้งทางน้ำ ค่าใช้จ่ายของเรือเครนอยู่ในระดับที่ไม่อาจจะทำได้โดยชุมชนเลย ด้วยเหตุนี้ผมจึงได้ยึดเอาข้อจำกัดนี้เป็นเงื่อนไข
สำคัญอันดับแรกในการออกแบบปะการังเทียม คือ

1. เพื่อให้ชุมชุน หรือกลุ่มคน ทำกันเองได้ ปะการังเทียม จำเป็นอย่างยิ่งต้องมีขนาดที่สามารถขนย้ายลงเรือด้วยคน ขนย้ายได้ด้วยเรือประมงทั่วๆไป และสามารถทิ้งลงน้ำโดยไม่ได้อาศัยเครน
การขนย้ายสิ่งของลงเรื่อ และทิ้งลงน้ำได้สะดวก ก็ควรจะมีขนาดและน้ำหนักที่คน 2 คน สามารถยกได้
2. เนื่องจากปะการังมีขนาดไม่ใหญ่นัก จึงไม่สามารถตั้งอยู่โดดเดียวเหมือนของกรมประมง และ reef ball เพื่อลดจุดด้อยนี้ ปะการังเทียมน่าจะมีการวางทับซ้อน และยึดเกาะกันได้ คล้ายกับกองหินได้น้ำ
3. ควรมีรูปร่างที่ไม่ต้านกระแสน้ำ และทำลายแรงยกตัวได้ดี
4. ใช้เงินลงทุนเบ็ดเสร็จทั้งโครงการอยู่ในระดับที่ชุมชน หรือกลุ่มคนในวงกว้าง รวบรวมกันได้

ผมคิดว่ารูปแบบที่ออกมา ไม่น่าจะเป็นปะการังเทียมที่ดีที่สุด ไม่น่าจะเป็นปะการังเทียมที่มีสิ่งแวดล้อมใกล้เคียงธรรมชาติที่สุด และไม่ใช้ปะการังเทียมความความคงทนที่สุด

ผมคิดว่ารูปแบบที่ออกมา น่าจะเป็นปะการังเทียมที่มีพอใช้ได้ เป็นปะการังเทียมที่มีสิ่งแวดล้อมเอื้อให้เกิดระบบนิเวศน์ได้บ้าง และเป็นปะการังเทียมที่มีความคงทนเพียงพอในระดับ 10-20 ปี