หน้าแรก|กระดาน|รีวิว|ประมูล|ตลาด|เปิดท้าย

ห้องทำงานห้องนั้นอยู่บนเรือซึ่งลอยลำอยู่ในน่านน้ำสากล พื้นที่นอกเขตอ่าวไทย  มันเป็นห้องขนาดกลาง กระดาษที่ถูกใช้แล้วถูกวางกองสุมไว้ทั้งบนพื้นและบนโต๊ะ ชั้นติดผนังแบบ 4 ชั้นติดไปตามยาวของห้อง  มีหนังสือเล่มหนาๆวางเรียงไว้มากกว่าสิบเล่มชั้นหนึ่ง  อีก 3 ชั้นถัดมาเต็มไปด้วยแฟ้มที่บรรจุเอกสารเต็ม ทุกแฟ้มเขียนสันปก ระบุประเภทเอกสารเรียบร้อย  แต่วางไม่เป็นระเบียบ  คอมพิวเตอร์วางอยู่บนโต๊ะทำงานแบบวางยาวต่อกัน 3 ชุด  แต่ละชุดวางแยกจากกัน และประกอบด้วยหน่วยประมวลผลเครื่องเดียว แต่ต่อกับจอภาพแบบLCD ขนาด  21 นิ้ว 3 จอภาพ ตรงกลางห้องมีโต๊ะประชุม  แผนที่แสดงเขตภูมิศาสตร์แขวนติดไว้ทั่วผนังห้อง โดยส่วนใหญ่เป็นแผนที่ของประเทศไทย ทั้งที่แสดงเฉพาะผืนแผ่นดิน เฉพาะผืนน้ำ-ทะเล  ทั้งภาคตัดส่วน และภาพเต็มพื้นที่ แผนที่บางแผ่นเป็นแผ่นที่เฉพาะ แสดงทรัพยากรป่าไม้ และทรัพยากรทางทะเล

คล๊ากนั่งตรวจสอบภาพที่แสดงบนจอภาพทั้ง 3 ของคอมพิวเตอร์ มันเป็นภาพจากดาวเทียมที่กวาดจับและแสดงภาพปัจจุบัน (การกวาดจับใช้ดาวเทียมเฉพาะ ภาพแสดงแบบ Real time) ขนาดของภาพใหญ่จนเกินกว่าจะแสดงบนจอภาพเพียงจอเดียว ซอฟต์แวร์ที่ออกแบบพิเศษทำให้ภาพแสดงต่อเนื่องบนจอภาพทั้ง 3 ของคอมพิวเตอร์ที่มีซีพียูเพียงตัวเดียว  พื้นหลังของชายวัย 45 ปีคนนี้ เป็นนักภูมิศาสตร์ตัวยง เคยเป็นอาจารย์สอนในมหาวิทยาลัย 7 ปี  ก่อนจะเข้าสู่องค์กรที่รับงานวิจัยสภาพแวดล้อมและทรัพยากรธรรมชาติ คล๊ากสนใจเป็นพิเศษกับการเปลี่ยนแปลงด้านทรัพยากร ในขณะเดียวกันก็ชอบชีวิตสันโดษ

“เฮ้ พรรคพวก วุ่นแต่เช้าเลยนี่ มีอะไรน่าสนใจหรือเปล่า คุณแพ็คของทั้งหมดหรือยัง” สเตย์ เพิ่งโผล่หน้ามาพร้อมกับกาแฟถ้วยใหญ่ ซอกแขนหนีบเอารายงานเล่มหนาเข้ามาด้วย

“ไม่มีอะไรต้องรีบ จบงานนี้ ว่าจะพักร้อนสักสามสี่เดือนว่ะ  รายงานมาแล้วหรือ ”  หลังจากเอี้ยวตัวมาดู คล๊าก ตอบเนือยๆ ก่อนจะหันหน้ากลับสู่ภาพบนมอนิเตอร์  เสตย์ได้รับ Ph.D ด้านชีววิทยา เชี่ยวชาญเฉพาะด้าน นิเวศน์วิทยาของสัตว์ทะเล  ครึ่งหนึ่งของชีวิตทำงาน เขาอยู่ในห้องทดลองกลางทะเล สเตย์ทำงานเป็นคู่หูกับคล๊ากมานานกว่าห้าปี

“จีนส์ส่งมันมาเมื่อวานนี้เอง เมื่อคืนผมอ่านไปบางส่วน มันเป็นอะไรที่ผมไม่เคยเห็นมาก่อน และไม่คิดว่าจะได้เห็นว่ะ ปกติเราเห็นเฉพาะการทำลายบางส่วน แต่นี่เป็นการทำลายเกือบทั้งหมด และทุกด้าน  ดูเหมือนคนกลุ่มหนึ่งทำลายด้านหนึ่ง และคนอีกกลุ่มก็ทำลายอีกด้าน แต่การทำลายนั้นเกิดขึ้นพร้อมๆกัน ”  เสตย์ยืนพิงประตู เอารายงานวางไว้บนโต๊ะทำงานที่ใกล้ตัวเขาที่สุด จิบกาแฟ

“โอ ไม่น่าเชื่อ จีนส์ทำส่วนบนบก ผมดูพื้นที่ภูมิศาสตร์ คุณรับส่วนในน้ำไป ตอนทำเสร็จใหม่ๆ เราคงไม่นึกว่า เมื่อเอาภาพมาประกอบรวมกันมันจะดูน่ากลัวแบบนี้” คล๊ากเขยิบเก้าอี้ ออกจากที่นั่ง ลุกขึ้นมาหยิบรายงาน แล้วเดินไปนั่งที่โต๊ะประชุม เปิดอ่านรายงานอย่างจริงจัง  เสตย์นั่งเช็คอีเมล์ ส่งวิดีโอคลิปของเขาเอง กลับไปยังเมียและลูกที่อยู่อเมริกา ยามโพล้เพล้ตะวันใกล้ลับขอบโค้งทะเล สเตย์ชอบไปนั่งที่ดาดฟ้าเรือ และเอากล้องวิดีโอถ่ายภาพตัวเอง แล้วเขาก็จะคุยเหมือนคุยต่อหน้าลูกสาววัย 4 ขวบ บางทีมีเปลือกหอย อะไรแปลกๆ ในมือด้วย เขาก็จะยื่นมือไปติดกล้อง มันเหมือนเล่นละคร แต่สเตย์ ทำจนคุ้นเคย จนบางทีคิดไปว่าเขาคุยกับลูกจริงๆ

ทั้งสามคน คล๊าก เสตย์ และเลน ถูกส่งมาโดยองค์กรที่ได้รับการว่าจ้างจากรัฐบาลไทยให้ดำเนินการวิจัยเกี่ยวกับการเปลี่ยนแปลงทรัพยากรธรรมชาติ ทั้งผืนป่า แม่น้ำ ลำคลอง และทะเล ใช่ คุณอาจจะแปลกใจ ทั้งๆที่รัฐบาลรู้อยู่แก่ใจว่าภาพรวมเป็นอย่างไร แต่ทำไมจะต้องจ้างองค์กรนั้นมาทำวิจัย  เหตุผลคือ ปี 2080 ภายใต้ข้อตกลงร่วมระหว่างประเทศ  แต่ละประเทศจะต้องให้องค์กรกลางที่เชื่อถือได้ ทำงานสำรวจวิจัยสภาพแวดล้อม แล้วส่งไปยังหน่วยงานซึ่งทำหน้าที่เป็นหน่วยเก็บข้อมูลกลาง ถ้าหากไม่ทำ ประเทศนั้นๆ จะถูกบีบทั้งด้านเศรษฐกิจ การค้า


“จุดวิกฤติอยู่ที่ปี  1980 หรือก่อนหน้านั้น น่าแปลกทำไมพวกเขาไม่สังเกตเห็น การเพิ่มของจำนวนประชากร สัดส่วนของพื้นที่ป่าไม้กับพื้นที่ดินลดลง การลดปริมาณอย่างเห็นได้ชัดเจนของความหลากหลายของสิ่งมีชีวิตในทะล” คล๊ากพ่นคำถามใส่รายงานเล่มนั้น  แต่เป้าหมายของเขาคือ ถามความคิดเห็นกับสเตย์

“พลิกดูหน้า 42 สิ กราฟจะบอกคุณว่า  กว่า 2000 สปีชีส์หายไปจากท้องทะเล และเป็นที่คาดการณ์ว่า ความหนาแน่นของแต่ละสปีชีส์ลดลง หมายถึงอาหารทะเลร่อยหรอ ปลาน้อยลง อาหารทะเลน้อยลง นั่นเป็นปี 2014 ผลประเมินจากการคำนวณของ ‘หมาทะเล’ “  สเตย์หมายถึงระบบคอมพิวเตอร์ที่ถูกพัฒนาขึ้นเพื่อติดตาม ประเมินผลทางด้านชีววิทยา ที่จริงมันชื่อโก้หรู แต่สเตย์ชอบเรียกมันว่า ‘หมาทะเล’

“บ้าชิบ มันช่างสอคคล้องกับข้อมูลในแผนที่ภูมิศาสตร์จริงๆ ช่วงปี 2005 – 2010 ชายฝั่งทะเลแทบทุกด้านที่ล้อมรอบประเทศไทยราบเรียบ ไม่มีแนวปะการัง กองหินใต้น้ำ และจากข้อมูลของคุณเอง ถ้าผมจำไม่ผิด ป่าชายเลนหมดไปจากชายฝั่งเมื่อปี 2012 โอ.. พวกเขาทำมันลงไปอย่างไร”

“คุณดูส่วนของจีนส์สิ  ในรายงานส่วนของเขาบอกว่า ปริมาณพื้นที่ป่าต่อพื้นที่ดินทั้งหมดลดลงเหลือเพียง 4% ในปี 2005 และทั้งหมดนั้นเป็นเพียงพื้นที่ฝั่งตะวันตกเฉียงเหนือ มันเป็นพื้นที่ที่ถูกครอบครองของชนกลุ่มน้อยหลายกลุ่ม สงครามยังไม่ยุติ ปัญหาการขัดแย้งทางการเมือง การรบกันระหว่างแต่ละกลุ่ม ทำให้พื้นที่ส่วนนั้นไม่มีใครไปแตะต้อง”  จีนส์ที่พวกเขากล่าวถึงคือ ชายอายุใกล้วัย 50 ปี ชั่วชีวิตทำงานในป่า สนใจพืชพรรณ เชี่ยวชาญหาใครเปรียบได้ แต่จีนส์เดินทางกลับไปก่อนหน้านี้สองเดือน เพราะภาระกิจอื่น แต่จีนส์ยังคงรับผิดชอบในรายงาน และทำโครงการนี้ร่วมกัน

“เฮ้  คุณคงไม่แปลกใจใช่มั้ย ถ้าผมจะลองสมมุติว่า ตั้งแต่ปี 1980 หรือก่อนหน้านั้น มีการตัดไม้ทำลายป่ากันอย่างเป็นล่ำเป็นสัน มันเริ่มที่ภาคเหนือ ภาคใต้ และก็ทุกๆภาค ผมเดาว่าคงเป็นแบบนั้น เหมือนสมัยที่เราไปทำงานที่แอฟฟริกา คุณจำได้มั้ย รัฐบาลที่นั่นเฟะมาก ไม้ถูกตัดขายโดยพ่อค้า ผู้มีอิทธิพล กระทั่งนักการเมือง ผมว่าเราเจอกรณีคล้ายคลึงกัน”  คล๊ากร่ายยาว

“ผมชักสนุกกับบทสรุปของคุณแล้ว คุณจะให้ผมยืนยันว่า ข้อมูลที่ผมมีอยู่ในมือ สรุปได้ว่า ในทะเลก็มีการทำลายล้างไม่แพ้กัน การเก็บปะการังไปขาย ประมงผิดกฎหมาย โรงงานอุตสาหกรรม สารพิษที่ถูกปล่อยลงทะเล ต่างกลุ่มต่างก็ทำกิจกรรมของตน กิจกรรมในการทำลายล้าง.. โอ้ พระเจ้า..  ผมเห็นภาพมันในสมองเลย ฝูงปลาหาย ปะการังหาย สภาพชายฝั่งไม่เหมาะแก่สัตว์น้ำสปีชีส์ใดๆ น้ำทะเลกลายสภาพเป็นกรดเพราะโลหะหนักและสารพิษ ไม่ต้องพูดถึงแพลนตอน ผมว่ามันหายไปก่อนปี 2010 แล้ว”  สเตย์ตามคล๊ากจนทัน

“ผมไม่แปลกใจเลยว่า ทำงานกับคุณมาได้กว่า 5 ปีได้อย่างไร ทั้งๆที่เราอยู่คนละสาขา เชี่ยวชาญคนละอย่าง” คล๊ากพยักหน้าอย่างช้า ควงปากกาในมือเล่น

“จีนส์อยากให้เราช่วยสรุป รายงานการสำรวจวิจัยฉบับนี้ เขายังเว้นว่างส่วนของสรุปทิ้งไว้ “ สเตย์พลิกไปหน้าแรกของรายงาน ซึ่งเป็นหน้าที่จะต้องเป็นผลสรุปของการวิจัยทั้งหมด

“2100 สูญสมบูรณ์” คล๊ากเขียนลงไปก่อน มันเป็นนิสัยของเขา ออกจะขี้เล่นสักหน่อย คือ สรุปสั้นๆ ง่ายๆ บางทีออกจะขวานผ่าซากหรือออกไปทางไร้สาระ แต่พวกเพื่อนๆในแวดวงงานวิจัยรู้ว่า คล๊ากซีเรียสกับงานเสมอ และหลังจากสรุปอย่างสั้นในแบบของเขาแล้ว เขาจะมีคำอธิบายที่สมเหตุผลตามมา สเตย์รู้นิสัยนี้ของคล๊ากเช่นกัน และรออยู่ชั่วครู่

“2100 สูญสมบูรณ์- ” สเตย์เลิกคิ้ว
“คุณหมายความว่า พื้นที่ประเทศไทยทั้งประเทศ ทรัพยากรป่าไม้ ทรัพยากรธรรมชาติในท้องทะเล สูญอย่างสมบูรณ์และถาวร?” สเตย์ถามย้ำ คล๊ากพยักหน้า

สเตย์เว้นช่วงจังหวะกรอกกาแฟที่จืดชืดลงกระเพาะ ก่อนจะเอาปากกาวงที่คำว่า “2100 สูญสมบูรณ์” และลงลายมือชื่อตัวเองไว้